Liyofilizatörler – Freeze Dryer

Liyofilizasyon Nedir?

Liyofilizasyon işlemi, çözelti veya süspansiyon halindeki ürünün dondurulması ve sonrasında süblimasyon ile oluşan gaz fazının uzaklaştırılması sonucu maddenin kurutulmasını sağlayan bir süreçtir.

Liyofilizasyon Süreci

Liyofilizasyon çözücünün (genellikle su) süblimasyon ile uzaklaştırılmasına dayanır.

  • Çözelti ötektik noktasının altında dondurulur.
  • Çözücü buz kristalleri süblimasyon ile uçurulur.

Genel hatlarıyla liyofilizasyon işlemi üç temel aşamadan meydana gelir:

  • Dondurma: Ürün dondurulur. Ürünün tipine göre dondurma işleminin süresi uzun veya biraz daha kısa tutulabilir.
  • Ana kurutma (süblimasyon): Bu aşamada ürünün içinde bulunan liyofilizasyon kabininde vakum uygulanır ve sıcaklık giderek düştükçe yüksek enerjideki moleküller kendiliğinden dışarı uçarlar.
  • Son kurutma (desorpsiyon): Son olarak bu kurutma aşamasında vakum maksimum seviyeye çıkarılır. Böylece kristalleşmiş ve maddeye tutunup kalmış son su molekülleri de maddeden dışarı çekilir.

Liyofilizasyon İşleminin Avantajları

Bir kurutma yöntemi olarak bu uygulamanın maddeler üzerinde çok çeşitli olumlu etkileri ve dolayısıyla diğer kurutma yöntemlerine kıyasla birçok avantajı vardır.

Bu yöntemde kurutulmuş maddenin yapısı bozulmadığı için liyofilizasyon sadece bir kurutma işlemi değil aynı zamanda mükemmel bir koruma yöntemidir. Çünkü yöntemin en belirgin özelliği, malzemeleri dondurulmuş ürünler kadar (hatta onlardan daha uzun raf ömrü sağlayarak), normal ortam sıcaklığı koşullarında başlangıçtaki halleriyle koruyabilmesidir.

Ürünler üzerindeki etkisi açısından bakıldığında diğer avantajları ise aşağıdaki gibidir:

  • Düşük sıcaklıkta gerçekleşen bir kurutma işlemi olduğu için ısıya duyarlı her çeşit malzemede asgari düzeyde hasar ve etkinlik kaybına yol açtığından ötürü sıklıkla tercih edilmektedir.
  • Kimyasal oluşumların kararlılıklarını koruyarak ilaç benzeri veya kimyasal malzemelerin daha uzun dayanabilmelesini sağlar.
  • Çok düşük nem düzeylerine kadar kurutulabilen malzemenin gözenekli, ufalanabilir bir yapısı vardır. Bu da ürünün kolayca toz haline getirilebilmesini sağlarken, çok hızlı ve yetkin biçimde sulandırılmasını sağlar.
  • Malzemelerin nihai kaplarda liyofilize edilebilmeleri: belli miktardaki sıvının dolumu maddenin toz haline kıyasla daha rahat yapılabildiği için biyokimya, eczacılık vb. sektörlerde nihai kaptaki malzemenin dozajı kesin şekilde belirlenebilmektedir.
  • Yöntem mikroorganizmaları ve diğer canlı yaşam biçimlerini bir yandan korur diğer yandan da ortamdaki suyu almak suretiyle bunların üremelerine ket vurur ve faaliyetlerini engeller.

Liyofilizatör Cihazının Kullanım Alanları

  • İlaç Uygulamaları
  • Gıda Uygulamaları (Kahve, Bitkiler, Meyveler, Nutrosötikler, Vitaminler, Ekstratlar, Hayvansal Ürünler vb.)
  • Kozmetik Uygulamaları
  • Farmasötik ve Biyolojik Uygulamalar (İlaçlar, Enzimler, Biyolojik Ajanlar, Hücre ve Doku Uygulamaları vb.)
  • Kimya – Biyokimya Uygulamaları
  • Müzecilik Geri Kazanım (Kitap, Ahşap, Arkelojik ürünler vb. su içeriğinin düşürülerek korunması ve geri kazanımı)

Liyofilizatör Nasıl Seçilmelidir?


  1. Cihaza bir seferde ne kadar ürün yüklenecek? (kaç mL, kaç adet balon joje veya kaç adet vial vb.)
  2. Kurutma işlemi hangi aparatla yapılacak? (balon joje, vial, rafta, petri vb.)
  3. Kurutulacak ürün nedir? Kurutulacak ürünün donma noktası nedir? (örneğin; albumin, doku, bakteri, gıdalar vb.)
  4. Kurutulacak üründeki katı-sıvı oranı nedir?
  5. Kurutulacak ürünün kıvamı nedir? (akışkan, yoğun akışkan, katı)
  6. Liyofilize edilecek ürün su dışında solventler içerir mi?
  7. Kurutulmuş ürün içerisinde kalan nem miktarının (su veya solvent oranı) kabul edilebilir % limiti nedir?
  8. Liyofilizasyon işlemi için uygulanan özel bir metot var mı
  9. Liyofilizasyon için hangi kapları kullanıyorsunuz
  10. Vakum altında sızdırmazlık gerekli midir? (bu işlem sadece viallerde liyofilizasyon yapılırken uygundur)